1. Εισαγωγή
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της εκ του άρθρου 138 ν. 4001/2011 και λαμβάνοντας υπόψη την επικείμενη θέση σε ισχύ της νέας Οδηγίας 2019/944 «σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ», την πρόσφατη Απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας 1888/2020, τις συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική αγορά και τις αναδυόμενες προκλήσεις για Προμηθευτές και καταναλωτές που σηματοδοτεί η έναρξη των νέων αγορών (Target Model), καθώς και τις πρακτικές των άλλων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρεί σκόπιμη την επανεξέταση του πλαισίου που διέπει την αλλαγή προμηθευτή, ιδίως υπό τις περιστάσεις της ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών, το οποίο τίθεται βάσει του άρθρου 42 ΚΠΗΕ.
Ειδικότερα, η νέα Οδηγία επισημαίνει «Διάφοροι παράγοντες σήμερα εμποδίζουν τους καταναλωτές να έχουν πρόσβαση, να κατανοούν και να ενεργούν βάσει των διαφόρων διαθέσιμων πηγών πληροφόρησης για την αγορά. Συνεπώς, θα πρέπει να βελτιωθεί η συγκρισιμότητα των προσφορών και να περιοριστούν στον μεγαλύτερο εφικτό βαθμό οι φραγμοί στην αλλαγή προμηθευτή, χωρίς να περιορίζονται αδικαιολόγητα οι επιλογές των καταναλωτών.» (εισαγωγική σκέψη 32). Ως χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων φραγμών θεωρούνται τα τέλη που επιβάλλονται -άμεσα ή έμμεσα- λόγω της αλλαγής προμηθευτή ιδίως στους μικρούς Πελάτες (εισαγωγική σκέψη 33), καθώς και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την τεχνική διεκπεραίωση της αλλαγής Προμηθευτή (εισαγωγική σκέψη 34). Υπό αυτό το πρίσμα, το άρθρο 12 της Οδηγίας εξειδικεύει τα μέτρα που δύνανται να εφαρμόσουν τα κράτη μέλη για την άρση των εν λόγω φραγμών.
Είναι σαφές ότι η διευκόλυνση της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή συνδέεται με την ενεργητικότερη συμμετοχή των καταναλωτών στην αγορά και με την τόνωση του υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των Προμηθευτών. Στο πλαίσιο αυτό, η ενδυνάμωση των καταναλωτών, η οποία επιτυγχάνεται με τη διασφάλιση της ευχερούς πρόσβασής τους σε διαφανή ενημέρωση και σε εργαλεία σύγκρισης τιμών, συνιστά βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματός τους για ελεύθερη, απρόσκοπτη αλλαγή προμηθευτή.
Στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την υπ’ αρ. 1888/2020 απόφασή του, ακύρωσε την υπό στοιχεία ΑΠΕΗΛ/Γ/Φ1/οικ.177367/2016 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 1463/24.5.2016), «καθ’ ο μέρος με την απόφαση αυτή αντικαταστάθηκαν οι διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 21 και του τελευταίου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 42 του “Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες” (Β΄ 832/9.4.2013)». Αναλυτικότερα, το ΣτΕ έκρινε ότι οι τροποποιηθείσες διατάξεις του ΚΠΗΕ, που συνίσταντο στην απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή σε περίπτωση ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών, «[…] δύνανται, κατ’ αρχήν, να έχουν ως έρεισμα τις διατάξεις των άρθρων 51 και 138 του ν. 4001/2011» «υπό την επιφύλαξη ότι τηρείται η αρχή της αναλογικότητας» (σκέψη 17). Συναφώς, το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι ο περιορισμός στην αλλαγή προμηθευτή «αποβλέπει, πράγματι, στην ικανοποίηση σκοπού δημοσίου συμφέροντος, και συγκεκριμένα στην ανάσχεση της διόγκωσης των ανεξόφλητων οφειλών των καταναλωτών προς τους προμηθευτές και στην αποτροπή της καταχρηστικής μετακίνησης των μη συμμορφούμενων προς τις συμβατικές υποχρεώσεις τους καταναλωτών προς άλλους προμηθευτές· τούτο δε, ενόψει της δυσλειτουργίας που προκαλούν τα φαινόμενα αυτά στην ενεργειακή αγορά, με σοβαρές δυσμενείς συνέπειες στην ταμειακή ρευστότητα και στην εν γένει βιωσιμότητα των προμηθευτών και στις εντεύθεν συνθήκες διαμόρφωσης των τιμολογίων» (σκέψη 18). Πλην όμως, το Δικαστήριο, θεωρώντας ότι δεν αποδείχθηκε η συστηματική χρήση από τους παλαιούς Προμηθευτές της δυνατότητας υποβολής εντολής απενεργοποίησης, καθώς και τις εν γένει επιφυλάξεις περί της αποτελεσματικότητας του μέτρου “debt blocking” (σκέψη 15), κατέληξε ότι «δεν προκύπτει ότι τα μέτρα αυτά είναι αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού» (σκέψη 18). Μάλιστα, το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη τη Γνωμοδότηση της ΡΑΕ για εφαρμογή του περιοριστικού μέτρου για ένα (1) έτος καταρχήν, έκρινε πως «εν πάση περιπτώσει, η εισαγωγή των περιορισμών αυτών ως πάγιας ρύθμισης, και δη χωρίς διάκριση, αναλόγως του ύψους των ανεξόφλητων οφειλών, σε συνάρτηση με την κατηγορία στην οποία εντάσσεται ο πελάτης, […] παρίσταται ως δυσανάλογη, εν σχέσει προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Συνεπώς, όπως βασίμως προβάλλεται, οι επίδικες τροποποιήσεις του Κώδικα Προμήθειας παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας και είναι, για τον λόγο αυτό, μη νόμιμες».
Όπως προκύπτει από την ανωτέρω απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η υποβολή εντολών απενεργοποίησης θεωρείται ως ένα ισχυρό εργαλείο, που δύναται να κινητοποιήσει θετικά τους καταναλωτές που διατηρούν ληξιπρόθεσμες οφειλές και ταυτόχρονα επιθυμούν να αλλάξουν προμηθευτή. Η χορήγηση στους Προμηθευτές πρόσθετων δυνατοτήτων που στοχεύουν στην ανάσχεση του δικαιώματος των Πελατών περί αλλαγής προμηθευτή φαίνεται να προσκρούει στην αρχή της αναλογικότητας. Πάντως, το ΣτΕ δεν αρνείται τη δυνατότητα να κριθούν ως αναλογικά μέτρα τυχόν επιβαλλόμενοι περιορισμοί, οι οποίοι δεν είναι καθολικού χαρακτήρα ή/και αορίστου χρόνου εφαρμογής αλλά αντίθετα λαμβάνουν υπόψη το ύψος των οφειλών και τη διακριτή κατηγορία των πελατών.
Σε συνέχεια λοιπόν της ακύρωσης από το Δικαστήριο της υφιστάμενης διατύπωσης του άρθρου 42 ΚΠΗΕ και λαμβάνοντας υπόψη το σκεπτικό του ΣτΕ, όπως αναπτύχθηκε ανωτέρω, η ΡΑΕ έκρινε σκόπιμη τη διερεύνηση των πρακτικών άλλων κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε, στη βάση των σχετικών συμπερασμάτων, να δύναται να εξειδικευθεί επαρκώς η αρχή της αναλογικότητας.
Σχετικώς, η Αρχή κρίνει σκόπιμο να υπενθυμίσει ότι η ελληνική αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας συνεχίζει να εμφανίζει υψηλό ύψος ληξιπρόθεσμων οφειλών πελατών. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω οφειλές δεν εκδηλώνονται κατά τρόπο σύμμετρο σε όλους τους Προμηθευτές, εν τέλει καταλήγουν να πλήξουν τη ρευστότητα του συνόλου των δραστηριοποιούμενων. Δεν αμφισβητείται σχετικώς ότι οι ανεξόφλητοι και ανείσπρακτοι λογαριασμοί των καταναλωτών του δεσπόζοντος Συμμετέχοντος μετακυλίονται σε ολόκληρη την αγορά, επιφέροντας δυσμενείς αλυσιδωτές συνέπειες στην εν γένει ρευστότητα της και στρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό.
2. Πρακτικές κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά στην αλλαγή προμηθευτή από Καταναλωτή που διατηρεί ληξιπρόθεσμες οφειλές
Στη βάση των ανωτέρω, παρατίθενται στοιχεία για τις διαδικασίες σχετικά με την αλλαγή προμηθευτή, τη δήλωση εκπροσώπησης του μετρητή φορτίου, την ισχύ της νέας σύμβασης καθώς και τις οικονομικές υποχρεώσεις του καταναλωτή, οι οποίες παρατηρούνται σε οχτώ (8) χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περαιτέρω, για την πληρέστερη ενημέρωση των συμμετεχόντων στη Δημόσια Διαβούλευση, εκτίθεται και το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Επιπροσθέτως, παρατίθεται σε Παράρτημα Πίνακας, στον οποίο αποτυπώνονται συνοπτικά οι πρακτικές των χωρών της ΕΕ, σε περίπτωση υποβολής αιτήματος αλλαγής προμηθευτή από πελάτη που διατηρεί ληξιπρόθεσμες οφειλές. Η σχετική καταγραφή του Παραρτήματος έγινε στη βάση των στοιχείων που ήταν διαθέσιμα στη ΡΑΕ, στο πλαίσιο της ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των εθνικών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας.
Η Ολλανδική Ρυθμιστική Αρχή για τους Καταναλωτές και τις Αγορές (ACM) ορίζει το πλαίσιο με το οποίο οι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν προμηθευτή. Πιο συγκεκριμένα, ο πελάτης αφότου καταγγείλει την τρέχουσα σύμβαση του, μπορεί να συνάψει νέα σύμβαση προμήθειας και για διάστημα 14 ημερών («cooling off period») (ACM, 2016) έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε υπαναχώρηση. Σε αυτό το διάστημα των 14 ημερών δεν τερματίζεται η σύμβαση με τον προηγούμενο προμηθευτή. Επιπλέον, ο πελάτης διατηρεί το δικαίωμα καταγγελίας της νέας σύμβασης για διάστημα ενός (1) μήνα αφότου ολοκληρωθεί η «cooling off period». Συνολικά η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή διαρκεί έως και 6 εβδομάδες (2 εβδομάδες «cooling off period» και 4 εβδομάδες δυνατότητας καταγγελίας της νέα σύμβασης (ACM, 2016)). Παράλληλα, ο πελάτης σε αυτό το διάστημα των 6 εβδομάδων θα λάβει έναν τελικό εκκαθαριστικό λογαριασμό από τον προηγούμενο προμηθευτή (Overheid, 1998).
Όσον αφορά στη Ρουμανία, η αλλαγή προμηθευτή λαμβάνει χώρα μέσω των διαδικασιών που έχει ορίσει η εθνική ρυθμιστική αρχή ενέργειας (ANRE). Η ANRE ορίζει ότι ο πελάτης ο οποίος επιθυμεί να αλλάξει προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας υποχρεούται να ειδοποιήσει τον τρέχοντα προμηθευτή για τη λήξη της σύμβασης προμήθειας τουλάχιστον 21 ημέρες νωρίτερα (ANRE, n.d.). Η ειδοποίηση πρέπει να είναι σαφής, να εκφράζει κατηγορηματικά την απόφαση να αλλάξει τον τρέχοντα προμηθευτή και να αναφέρει ρητά την ημερομηνία καταγγελίας της υπάρχουσας σύμβασης προμήθειας. Κατόπιν αιτήματος του πελάτη και βάσει της σύμβασης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας που έχει συναφθεί με τον πελάτη, ο νέος προμηθευτής έχει την υποχρέωση να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την ολοκλήρωση της αλλαγής προμήθειας.
Στη Γερμανία η ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται από την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύου (Bundesnetzagentur), η οποία ορίζει και τη διαδικασία αλλαγής προμηθευτή ενέργειας (Gesetze im, n.d.).
Συγκεκριμένα η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας πραγματοποιείται από το νέο προμηθευτή, ο οποίος καλείται πέρα των άλλων να ειδοποιήσει τον τρέχοντα προμηθευτή και να τερματίζει τη σύμβαση. Επιπροσθέτως, ο νέος προμηθευτής πρέπει να επιβεβαιώσει άμεσα στον τελικό καταναλωτή την ημερομηνία παράδοσης, ενώ στη συνέχεια γίνεται η εγγραφή για χρήση του δικτύου από το νέο προμηθευτή στον αρμόδιο διαχειριστή δικτύου. Η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τρεις εβδομάδες από την ημερομηνία που θα ληφθεί η επιβεβαίωση της εγγραφής για χρήση του δικτύου, ενώ σε περίπτωση που δεν πραγματοποιηθεί εντός της προθεσμίας που ορίζεται παραπάνω, ο τελικός καταναλωτής μπορεί να ζητήσει αποζημίωση από τον προμηθευτή ή το διαχειριστή του δικτύου που ευθύνεται για την καθυστέρηση. Στη Γαλλία, η Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας (CRE) και ο κώδικας καταναλωτή προωθούν τις αρχές της ανεξαρτησίας, της αμεροληψίας, της διαφάνειας στην γαλλική ενεργειακή αγορά και ρυθμίζουν τη διαδικασία αλλαγής προμηθευτή (France Legislation, n.d.). Πιο συγκεκριμένα, ο πελάτης μπορεί να αλλάξει προμηθευτή εντός διαστήματος 21 ημερών από την ημερομηνία του αιτήματος του. Σε περίπτωση αλλαγής προμηθευτή, η τρέχουσα σύμβαση λύνεται αυτομάτως κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος μιας νέας σύμβασης προμήθειας. Σε άλλες περιπτώσεις, η καταγγελία έχει ισχύ από την ημερομηνία που επιθυμεί ο καταναλωτής και, το αργότερο, τριάντα ημέρες από την κοινοποίηση της καταγγελίας στον προμηθευτή. Τέλος ο καταναλωτής λαμβάνει το τελικό τιμολόγιο εντός τεσσάρων εβδομάδων από τη λήξη της σύμβασης.
Η Πορτογαλική ρυθμιστική αρχή ενέργειας (ERSE) και ο κώδικας καταναλωτή ορίζουν την διαδικασία αλλαγής προμηθευτή ενέργειας. Στο πλαίσιο αυτό η αλλαγή του προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας είναι δωρεάν για τον καταναλωτή και πρέπει να διεκπεραιωθεί σε διάστημα τριών εβδομάδων (21 ημερών) από την ημερομηνία της αίτησης του πελάτη (ERSE, 2017). Εφόσον το αίτημα του πελάτη γίνει αποδεκτό και προχωρήσει η διαδικασία, ο πελάτης θα λάβει εντός διαστήματος έξι εβδομάδων έναν εκκαθαριστικό λογαριασμό .
Επιπλέον η περίπτωση ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών από την πλευρά του πελάτη δεν εμποδίζει την μετάβαση. Παρόλα αυτά, ο προηγούμενος προμηθευτής, σε περίπτωση μη τήρησης, από μεριάς του πελάτη, των όρων του διακανονισμού των ληξιπρόθεσμων οφειλών, διατηρεί το δικαίωμα να υποβάλλει στον διαχειριστή εντολή απενεργοποίησης της παροχής εντός 60 ημερών, ακόμη και εάν έχει συναφθεί σύμβαση προμήθειας με νέο προμηθευτή (ERSE, 2017).
Η μόνη περίπτωση, η συνδρομή της οποίας συνεπάγεται τον περιορισμό της δυνατότητας αλλαγής προμηθευτή, είναι αυτή της ύπαρξης οφειλών στον διαχειριστή του δικτύου.
Προκειμένου να ξεκινήσει η διαδικασία εκπροσώπησης ο προμηθευτής είναι υποχρεωμένος να υποβάλει αίτηση στον διαχειριστή του συστήματος για την αλλαγή εντός 5 εργάσιμων ημερών από την ημέρα που κατέθεσε το αίτημα ο πελάτης. Επιπλέον ο πελάτης διατηρεί το δικαίωμα να ορίσει ο ίδιος την ημερομηνία εκπροσώπησης (ERSE, 2017).
Υπό το νομοθετικό διάταγμα Αρ. 38/2017 συστάθηκε ο φορέας OLMC, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις δραστηριότητες της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αερίου καθώς και για τις αλλαγές προμηθευτή. O OLMC έχει δημιουργήσει και συντηρεί ειδική πλατφόρμα για την δημιουργία και διεκπεραίωση αιτημάτων αλλαγής προμηθευτή (GPMC – Electricity). Η εν λόγω πλατφόρμα χρησιμοποιείται από τους προμηθευτές.
Όσον αφορά στο Ιρλανδικό ρυθμιστικό πλαίσιο αλλαγής προμηθευτή βάσει της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας (CRU), η συγκεκριμένη διαδικασία δεν έχει κάποια οικονομική επιβάρυνση για τον πελάτη. Σε περίπτωση που ο πελάτης για οποιοδήποτε λόγο αλλάξει γνώμη σχετικά με την αλλαγή, έχει το δικαίωμα υπαναχώρησης 14 ημερών από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης όπου αυτό ορίζεται ως “cooling off period” (CRU, 2019).
Στην περίπτωση ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών άνω των 225€ ο νέος προμηθευτής έχει το δικαίωμα απόρριψης του αιτήματος αλλαγής. Σε κάθε περίπτωση ο προηγούμενος προμηθευτή διατηρεί το δικαίωμα είσπραξης των οφειλών οποιαδήποτε στιγμή (CRU, 2018).
Τέλος ο καταναλωτής λαμβάνει το τελικό εκκαθαριστικό τιμολόγιο εντός τεσσάρων εβδομάδων από τη λήξη της σύμβασης.
Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Εσθονίας έχει απελευθερωθεί πλήρως από το 2013 και οι καταναλωτές έχουν την πλήρη ελευθερία να επιλέξουν τον προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες τους. Αυτό έχει επιτευχθεί μέσω της πλήρους διαφάνειας που παρουσιάζει η αγορά καθώς και από την νομοθεσία και τις ενέργειες της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας (RECA).
Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί η αλλαγή προμηθευτή θα πρέπει ο προμηθευτής να εξακριβώσει μέσω της πλατφόρμας Data Exchange Platform (DEP) εάν ο συγκεκριμένος πελάτης έχει το δικαίωμα να αλλάξει προμηθευτή στο συγκεκριμένο σημείο μέτρησης (Minister of Economic Affairs and Infrastructure, 2019). Η πλατφόρμα DEP έχει δημιουργηθεί από το διαχειριστή του συστήματος διανομής (TSO) της Εσθονίας προς διευκόλυνση των συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (παραγωγών, προμηθευτών, καταναλωτών) (Elering, n.d.).
Μέσω αυτής της πλατφόρμας διεκπεραιώνεται μεταξύ άλλων και η διαδικασία αλλαγής προμηθευτή. Στην πλατφόρμα DEP έχουν τα ίδια δικαιώματα πρόσβασης σε δεδομένα τόσο οι καταναλωτές όσο και οι προμηθευτές (Elering, n.d.). Με αυτό τον τρόπο οι καταναλωτές έχουν πλήρη διαφάνεια ως προς τις προτάσεις που δέχονται από τους προμηθευτές. Από την πλευρά τους οι προμηθευτές μπορούν να προσαρμόσουν τις προσφορές προς τους ανάλογα με τις καταναλώσεις και τις ανάγκες των καταναλωτών.
Στην περίπτωση που ο καταναλωτής δεν επιλέξει κάποιον προμηθευτή τροφοδοτείται με ηλεκτρική ενέργεια απευθείας από τον διαχειριστή του δικτύου μέσω μιας καθολικής υπηρεσίας. Η τιμή της kWh σε αυτή την περίπτωση διαμορφώνεται με βάση την σταθμισμένη μέση τιμή συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας του προηγούμενου μήνα και κάποια επιπλέον κόστη (Competition Authority Estonia, 2019).
Οι καταναλωτές έχουν δικαίωμα να επιλέξουν μεταξύ 3 πακέτων προϊόντων τα οποία χωρίζονται ως εξής, πακέτα που βασίζονται στην τιμή εμπορίας της kWh, πακέτα σταθερής περιόδου χρήσης και τέλος σε συνδυαστικά πακέτα.
Εφόσον ο καταναλωτής επιλέξει την αλλαγή προμηθευτή διατηρεί το δικαίωμα υπαναχώρησης το οποίο ορίζεται σε διάστημα 3 εργάσιμων ημερών (Minister of Economic Affairs and Infrastructure, 2019). Η έναρξη ισχύος εκπροσώπησης ορίζεται από την ημερομηνία του τερματισμού της προηγούμενης σύμβασης.
Περαιτέρω, ο καταναλωτής λαμβάνει το τελικό τιμολόγιο εντός τεσσάρων εβδομάδων από τη λήξη της σύμβασης.
Τέλος, όσον αφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι εταιρείες ενέργειας συνεργάζονται για να πραγματοποιηθεί η αιτούμενη αλλαγή όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η διαδικασία διαρκεί συνήθως 21 ημέρες από την ημερομηνία σύναψης της σύμβασης με το νέο προμηθευτή ή αν υπάρχει περίοδος cooling off period (Gas and Electricity Markets Authority, 2020) (διάστημα μέσα στο οποίο ο πελάτης μπορεί να αποφασίσει ότι θέλει να διακόψει τη σύμβαση) από την ημερομηνία που η περίοδος αυτή ολοκληρώνεται.
Στο πλαίσιο της υφιστάμενης διαδικασίας αλλαγής παρόχου, οι προμηθευτές μπορούν να αντιταχθούν σε αίτημα αλλαγής μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο πιο κοινός λόγος ένστασης είναι ότι ο πελάτης έχει χρέος. Ένας τρέχον προμηθευτής μπορεί να εμποδίσει την αλλαγή σε έναν νέο, αν ο πελάτης έχει οφειλές οι οποίες δεν έχουν αποπληρωθεί για διάστημα 28 ημερών και άνω. Ωστόσο, οι πελάτες που χρησιμοποιούν μετρητή προπληρωμής μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή και να μεταφέρουν το χρέος τους στον νέο προμηθευτή, για οφειλές έως και 500 λίρες σύμφωνα με τις διατάξεις του Debt Assignment Protocol (OFGEM, 2015).
Σύμφωνα με πληροφορίες της OFGEM για το νέο πρόγραμμα αλλαγής προμηθευτή -switching (OFGEM, 2018), oι υφιστάμενες διαδικασίες αλλαγής προμηθευτή πρόκειται να επικαιροποιηθούν, με στόχο η ολοκλήρωση της διαδικασίας να πραγματοποιείται εντός μίας εργάσιμης ημέρας (τόσο για την ηλεκτρική ενέργεια όσο και για το φυσικό αέριο).
Βάσει του νέου προγράμματος αλλαγής προμηθευτή θα ισχύουν οι ακόλουθοι κανόνες:
• Όλοι οι προμηθευτές υποχρεούνται να ακολουθήσουν το πρωτόκολλο του “Energy Switch guarantee” ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια της αλλαγής (Energy UK, 2019)
• Η διάρκεια της διαδικασίας αλλαγής προμηθευτή θα είναι 1 ημέρα (έως τις 24:00 της επόμενης ημέρας)
• Σε περίπτωση όπου ένας προμηθευτής θέλει να προβεί σε ένσταση για την απώλεια ενός πελάτη θα πρέπει να το κάνει έως τις 17:00 της επόμενης εργάσιμης διότι έως τις 24:00 της ίδιας ημέρας θα ολοκληρωθεί η αλλαγή. Αυτός είναι ένας παράγοντας που καθυστερεί την αλλαγή στην υφιστάμενη διαδικασία (OFGEM, 2017)
• Θα αναπτυχθεί ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός ένστασης των προμηθευτών στην αίτηση αλλαγής των πελατών, ώστε η ένσταση να γίνεται άμεσα
• Θα ισχύει μεταβατική περίοδος 5 ημερών ως προς την αλλαγή προμηθευτή προκειμένου να αποφευχθούν λανθασμένες αλλαγές (OFGEM, 2017)
3. Προτάσεις προς διαβούλευση
Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η ΡΑΕ κρίνει σκόπιμη τη διεξαγωγή Δημόσιας Διαβούλευσης ανοικτού τύπου, προκειμένου να εξεταστούν ενδελεχώς και να σταθμιστούν οι πιθανές προσεγγίσεις ώστε να αναζητηθούν οι βέλτιστες λύσεις. Η Αρχή, βάσει των αποτελεσμάτων της παρούσας διαβούλευσης, θα καταλήξει στην πρότασή της για τη σκοπούμενη τροποποίηση του άρθρου 42 ΚΠΗΕ, για την οποία θα ζητηθεί εκ νέου η γνώμη όλων των ενδιαφερομένων. Κατόπιν των ανωτέρω σταθμίσεων, η ΡΑΕ θα υποβάλει Γνωμοδότηση προς το ΥΠΕΝ για την αναμόρφωση του προκείμενου άρθρου.
Στη βάση αυτών, παρατίθενται οι παρακάτω προτάσεις προς διαβούλευση και σχολιασμό
1. Προτείνεται ως πρόσφορο μέτρο ο ορισμός ενός ανώτατου ποσού οφειλής το οποίο θα συνδέεται ενδεχομένως και με το ποσό της καταβληθείσας εγγύησης. Κρίνετε σκόπιμη την αναλογική εφαρμογή του μοντέλου του Ηνωμένου Βασιλείου που επιτρέπει την αλλαγή Προμηθευτή, ακόμα και στην περίπτωση Πελάτη που διαθέτει ληξιπρόθεσμες οφειλές, εφόσον αυτές δεν υπερβαίνουν το καθοριζόμενο όριο (σε ποσό και σε ημέρες); Σε περίπτωση θετικής κρίσης σας, πώς θα προτείνατε να προσδιορισθεί το εν λόγω όριο (ποσό οφειλής – ημέρες υπερημερίας); Θεωρείτε εύλογη τη σύνδεση του εν λόγω ποσού με το ποσό της καταβληθείσας εγγύησης;
2. Πώς αξιολογείτε το μέτρο του “debt flag”; Συγκεκριμένα, προτείνεται να καθορισθεί ένα ελάχιστο επίπεδο ληξιπρόθεσμων οφειλών καθώς και υπερημερίας (π.χ. άνω των 20-25 ημέρες), διακριτό ανά κατηγορία πελατών, το οποίο θα συνεπάγεται την «επισήμανση οφειλής Πελάτη» (debt flag) από τον Διαχειριστή. Η εν λόγω επισήμανση θα κοινοποιείται προς τον νέο προμηθευτή, ο οποίος θα έχει το δικαίωμα απόρριψης του αιτήματος αλλαγής ή αποδοχής του πελάτη με αναπροσαρμογή του ύψους της εγγύησης ή αποδοχής του πελάτη χωρίς αναπροσαρμογή εγγύησης στη βάση της δικής του εμπορικής πολιτικής. Η «επισήμανση οφειλής» δύναται να λαμβάνει υπόψη διαφορετικές παραμέτρους αναλόγως με το είδος της Τάσης, την κατηγορία του πελάτη (οικιακός, αγροτικός, επαγγελματικός κλπ.). Περαιτέρω, δύναται να προσδιορισθεί το χρονικό διάστημα (επί παραδείγματι 12 μηνών), κατά τη διάρκεια του οποίου προέκυψε «επισήμανση οφειλής». Σχετικώς, λαμβάνοντας υπόψη τη συχνότητα έκδοσης εκκαθαριστικών λογαριασμών, θεωρείτε σκόπιμη την πληροφόρηση του νέου Προμηθευτή για την «επισήμανση οφειλής» τουλάχιστον 3 φορές κατά τους τελευταίους 12 μήνες;
3. Σε συνέχεια του ακυρωτικού αποτελέσματος για την υφιστάμενη διατύπωση του άρθρου 42 ΚΠΗΕ και λαμβάνοντας υπόψη το σκεπτικό του ΣτΕ, όπως αναπτύχθηκε ανωτέρω, η επιβολή μέτρων που απολήγουν στην ανάσχεση του δικαιώματος των Πελατών περί αλλαγής προμηθευτή προσκρούει στην αρχή της αναλογικότητας και συνεπώς η διατήρηση της δυνατότητας του παλαιού Προμηθευτή να υποβάλει εντολή απενεργοποίησης, ως γενική και μόνιμη πρόβλεψη, βάσει και της διεθνούς εμπειρίας και πρακτικής δεν είναι πλέον συμβατή, καθότι καταλήγει να ακυρώνει το προστατευτέο δικαίωμα. Ωστόσο, εκτιμάται ότι δεν θα παραβίαζε την αρχή της αναλογικότητας εάν παραδείγματος χάρη κατ’ εξαίρεση η εν λόγω δυνατότητα του παλαιού Προμηθευτή επιτρεπόταν στις περιπτώσεις που είχε προηγουμένως προβεί σε έγγραφη καταγγελία της σύμβασης και σωρευτικά υφίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές σημαντικού ύψους. Στην περίπτωση που κρίνετε σκόπιμη την εν λόγω εξαίρεση, καλείστε να αιτιολογήσετε επαρκώς την αναγκαιότητά της, διακρίνοντας ανά κατηγορία πελάτη και ύψους οφειλής, συνυποβάλλοντας σχετική περιπτωσιολογία.
4. Στο πλαίσιο αυτό και ενόψει των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά (βλ. την εφαρμογή των νέων αγορών του Target Model, τη συσσώρευση των ληξιπρόθεσμων οφειλών κλπ.), η ΡΑΕ θεωρεί αναγκαία την επαναξιολόγηση του νέου πλαισίου αλλαγής προμηθευτή, μετά από ένα εύλογο διάστημα ενός έτους από την έναρξη εφαρμογής. Παρακαλούμε για τις απόψεις σας επί της πρότασης αυτής.
5. Πώς αξιολογείτε την πρόβλεψη υποχρέωσης αποζημίωσης του πελάτη για σημειούμενες καθυστερήσεις ως προς την ικανοποίηση του αιτήματός του αλλαγής προμηθευτή, με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχουν οφειλές (γερμανικό παράδειγμα);
Στο πλαίσιο της ως άνω διαβούλευσης, προσκαλούνται όλοι οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν τα σχόλια, τις παρατηρήσεις και τις επιπλέον προτάσεις τους, λαμβάνοντας υπόψη και τη διεθνή πρακτική, όπως συγκεντρωτικά παρατίθεται και στο Παράρτημα, έως και τις 30 Δεκεμβρίου 2020, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: kdprel@rae.gr.
Η ΡΑΕ, μετά τη λήξη της Δημόσιας Διαβούλευσης, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, ΦΕΚ Α’ 45), θα δημοσιοποιήσει κατάλογο των συμμετεχόντων στη διαβούλευση, καθώς και το περιεχόμενο των επιστολών που υποβλήθηκαν, με εξαίρεση την περίπτωση κατά την οποία ο αποστολέας αιτείται τη μη δημοσιοποίηση των στοιχείων του ή/και των απόψεών του.
Πηγές
• ACM, 2016. Provision of information in the consumer energy market, -: ACM.
• ANRE, n.d. ANRE. [Online]
• Available at: https://www.anre.ro/ro/energie-electrica/consumatori/ee-schimbarea-furnizorului
• Competition Authority Estonia, 2019. ELECTRICITY AND GAS MARKETS IN ESTONIA, TALLINN: s.n.
• CRU, 2018. Debt Flagging Review, s.l.: CRU.
• CRU, 2019. Electricity and Gas Suppliers’ Handbook 2019, s.l.: CRU.
• Elering, n.d. Data Exchange Platform. [Online]
• Available at: https://elering.ee/en/data-exchange
• Energy UK, 2019. Energy Switch Guarantee. [Online]
• Available at: https://www.energyswitchguarantee.com/about-the-energy-switch-guarantee/
• ERSE, 2017. regulamento de relações comerciais do setor elétrico, s.l.: ERSE.
• France Legislation, n.d. Consumer code for electricity suppliers, s.l.: s.n.
• Gas and Electricity Markets Authority, 2020. ELECTRICITY ACT 1989 Standard conditions of electricity supply licence. [Online]
• Available at: https://epr.ofgem.gov.uk/Content/Documents/Electricity%20Supply%20Standard%20Licence%20Conditions%20Consolidated%20-%20Current%20Version.pdf
• Gesetze im, n.d. Electricity and Gas Supply Act, s.l.: s.n.
• Minister of Economic Affairs and Infrastructure, 2019. Network Code on the Operation of the Electricity Market, s.l.: s.n.
• OFGEM, 2015. OFGEM. [Online]
• Available at: https://www.ofgem.gov.uk/consumers/household-gas-and-electricity-guide/how-switch-energy-supplier-and-shop-better-deal/how-switch-energy-supplier-if-you-re-debt
• OFGEM, 2018. OFGEM. [Online]
• Available at: https://www.ofgem.gov.uk/electricity/retail-market/market-review-and-reform/smarter-markets-programme/switching-programme
• OFGEM, S. P., 2017. Switching Programme: strategic outline case, -: OFGEM.
• Overheid, 1998. Regulation on consumers and monitoring Electricity Act 1998 and Gas Act, -: Overheid.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
ΣΕ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
