Η Ηλεκτρική Διασύνδεση των Κυκλάδων
Με αφορμή την πρόσφατη ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της ηλεκτρικής διασύνδεσης των Κυκλάδων, αλλά και ερωτήματα που δέχεται η ΡΑΕ σχετικά με τα κύρια οφέλη της διασύνδεσης των νησιών, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας επιθυμεί κατ’ αρχάς να εκφράσει την ικανοποίησή της για την ολοκλήρωση του έργου αυτού, το οποίο αποτελεί μέρος ενός μεγάλου και δύσκολου οράματος για τη διασύνδεση των νησιών που άρχισε να υλοποιείται εδώ και αρκετές δεκαετίες με την καθοριστική παρέμβαση της Αρχής, και να επισημάνει τα πολλαπλά οφέλη που προκύπτουν από τις διασυνδέσεις των νησιών.
Η μεγάλη αξία και η σημασία των ηλεκτρικών διασυνδέσεων θα γίνει αντιληπτή με την πάροδο του χρόνου. Τα οφέλη των διασυνδέσεων είναι πολλαπλά:
- 1. Αίρουν την ενεργειακή απομόνωση των νησιών και εγγυώνται την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, επιλύοντας οριστικά το ενεργειακό τους πρόβλημα. Πρόβλημα που μεγεθύνεται σταδιακά από το 2020 και πολύ περισσότερο από το 2030 λόγω και των περιβαλλοντικών περιορισμών που επιβάλλει το ενωσιακό δίκαιο για τις συμβατικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής (ασφυκτικά όρια εκπομπών).
- 2. Απαλλάσσουν τον καταναλωτή από το υπερβάλλον κόστος ηλεκτροπαραγωγής με πετρέλαιο στα νησιά, που κυμαίνεται στο δυσβάσταχτο για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις ποσό των 500 έως και πέραν των 800 εκ. € ετησίως[1] για το σύνολο των νησιών, ανάλογα με τις διεθνείς τιμές πετρελαίου. Με άλλα λόγια, με περίπου 2 εκ. € για κάθε μέρα που περνάει άπρακτη. Μόνο με τη διασύνδεση που εγκαινιάστηκε πρόσφατα, ελαφρύνεται άμεσα ο λογαριασμός κατά τουλάχιστον 50 εκ. € ετησίως, ενώ κάποιες ακόμα δαπάνες που παραμένουν λόγω της ανάγκης διατήρησης εφεδρείας τοπικής ηλεκτροπαραγωγής θα εξαλειφθούν και αυτές σε βάθος χρόνου.
- 3. Αναβαθμίζουν περιβαλλοντικά τα νησιά, βελτιώνοντας το περιβαλλοντικό κεκτημένο, με την παύση των πετρελαϊκών σταθμών, που λειτουργούν στα όρια ή και εντός του οικιστικού ιστού και σε τουριστικές περιοχές.
- 4. Συμβάλλουν δραστικά στην ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο στην ηλεκτροπαραγωγή.
- 5. Παρέχουν τη δυνατότητα ενεργειακής αυτονομίας των ίδιων των νησιών με τον οικονομικότερο τρόπο. Τα νησιά μπορούν να καταστούν ενεργειακά αυτόνομα με την ήπια και αποδεκτή αξιοποίηση ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων με τη συμμετοχή και της τοπικής κοινωνίας και των ενεργειακών κοινοτήτων, μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών ανοικτών σε όλους. Σχετικές διαδικασίες θα ακολουθήσουν και για τις Κυκλάδες.
- 6. Παρέχουν αυξημένη ποιότητα ηλεκτρικής ενέργειας που αποτελεί επίσης σημαντική ώθηση στις οικονομίες των νησιών και την ποιότητα ζωής νησιωτών και επισκεπτών.
- 7. Παρέχουν τη δυνατότητα ισότιμης συμμετοχής στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής χώρας, με πρόσβαση σε ανταγωνιστική, φθηνότερη και ποιοτικότερη ενέργεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις των νησιών μας.
Η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων αποτέλεσε ιστορική στιγμή για τη χώρα όχι μόνο ως επιστέγασμα μίας μακρόχρονης και επίπονης προσπάθειας και συνεργασίας πολλών φορέων, αλλά και ως δικαίωση όλων εκείνων που πίστεψαν και επέμειναν στο όραμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης των νησιών.
Ιστορική στιγμή για τις Κυκλάδες γιατί ενώνονται ενεργειακά με την ηπειρωτική χώρα και απολαμβάνουν πλέον όλα τα οφέλη αυτής της διασύνδεσης.
Ιστορική στιγμή για τον ΑΔΜΗΕ που επεκτείνει το δίκτυό του και σε άλλες κρίσιμες νησιωτικές περιοχές με το μεγαλύτερο και δυσκολότερο μέχρι σήμερα έργο διασύνδεσης νησιών στον ελληνικό χώρο, αξίας εκατοντάδων εκ. €, ένα έργο που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Έργο που υπερέβη, με τις προσπάθειες του ΑΔΜΗΕ και των κατασκευαστών, ακόμα και τις τεχνικές για την εποχή του σχεδιασμού του δυνατότητες υποβρυχίων διασυνδέσεων με εναλλασσόμενο ρεύμα.
Ιστορική στιγμή όμως και για τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, όχι μόνο γιατί ολοκληρώθηκε ένα έργο που προώθησε και ενέκρινε βάσει του θεσμικού της ρόλου, αλλά και λόγω της καταλυτικής της παρέμβασης σε μια κρίσιμη καμπή του, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν υπήρχε διάχυτη η αίσθηση του ναυαγίου και πραγματικού αδιεξόδου, μετά την ακύρωση από το Συμβούλιο της Επικρατείας μιας υπερδεκαετούς προσπάθειας της διασύνδεσης των νησιών αυτών από τη ΔΕΗ. Με τη συνδρομή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου υπό τους Καθ. Μιχ. Παπαδόπουλο και Στ. Παπαθανασίου, παρουσιάστηκε από την ίδια τη ΡΑΕ που εκπροσωπήθηκε από τον νυν Πρόεδρό της, πριν από περίπου 14 χρόνια, στη Σύρο, στο τότε Νομαρχιακό Συμβούλιο (2004), μια διαφορετική τεχνική λύση διασύνδεσης, στη λογική που έθεσε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η τεχνική αυτή λύση έγινε πλήρως αποδεκτή από την τοπική αυτοδιοίκηση και είναι αυτός ο σχεδιασμός που τελικά υλοποιήθηκε, κατόπιν της οριστικοποίησής του στη συνέχεια από ομάδα εργασίας ΡΑΕ-ΔΕΣΜΗΕ-ΔΕΗ με τη συνδρομή και της τοπικής αυτοδιοίκησης και την υπέρβαση διαφόρων εμποδίων ακόμα και με κάποια πολιτική στήριξη και με την αδιάκοπη συνδρομή όσων πίστεψαν στο έργο.
Για τη συστηματική εξέταση των διασυνδέσεων του συνόλου των νησιών, η ΡΑΕ, πιστή διαχρονικά στο όραμά της, με πλήθος πρωτοβουλιών και μελετών τα τελευταία 15 χρόνια, συνέστησε το Δεκέμβριο του 2015 Ειδική Επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΔΕΣΦΑ) με στόχο την εξέταση της οικονομικότητας των διασυνδέσεων. Κατόπιν εισήγησης της ΡΑΕ, ακολούθησε και ο νόμος 4414/2016 που για πρώτη φορά έθετε το χρονικό πλαίσιο της εξέτασης αυτής και καθόριζε τις σχετικές αρμοδιότητες.
Ήδη, έχουν εξαχθεί τα πορίσματα για τις λοιπές Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, τα οποία καταδεικνύουν την αναγκαιότητα για τη διασύνδεση του συνόλου των κυκλαδίτικων νησιών και της συντριπτικής πλειοψηφίας των νησιών της Δωδεκανήσου. Στην παρούσα φάση εξετάζονται τα νησιά του Β. Αιγαίου. Εντός του έτους, ολοκληρώνεται η διαδικασία και ήδη από τα προσεχή προγράμματα ανάπτυξης των ηλεκτρικών δικτύων της ΑΔΜΗΕ ΑΕ και της ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ, θα εντάσσονται σταδιακά και άλλες διασυνδέσεις νησιών. Μετά από εντατικές προσπάθειες έχει φτάσει σε σημαντική ωριμότητα και η Διασύνδεση της Κρήτης με ορατό πλέον ορίζοντα ολοκλήρωσης τα επόμενα 3-5 έτη.
Η ΡΑΕ θα συμβάλλει στην υλοποίηση και των λοιπών φάσεων Β’ και Γ’ της Διασύνδεσης των Κυκλάδων που είναι απολύτως αναγκαίες, αλλά και στις λοιπές μεγάλες διασυνδέσεις που αποφασίστηκαν ή θα αποφασιστούν στο Αιγαίο.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι έχει ήδη ληφθεί μέριμνα από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ώστε εφεξής, η κατασκευή των μεγάλων διασυνδέσεων να μην επιβαρύνει σε καμία φάση τους καταναλωτές, καθώς το κόστος για τις διασυνδέσεις θα επιβάλλεται μετά την παύση των πετρελαϊκών σταθμών και θα υπερ-αντισταθμίζεται από τη μείωση των επιβαρύνσεων ΥΚΩ λόγω αυτής της παύσης των σταθμών. Αντίθετα, νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα απολαμβάνουν εξαρχής οικονομικά οφέλη, τα οποία ολοένα και θα μεγαλώνουν, με τη σταδιακή απόσβεση των επενδύσεων.
Γίνεται σαφές από τα παραπάνω ότι το ενεργειακό μέλλον της χώρας περνάει και μέσα από τις διασυνδέσεις των νησιών, που μεταξύ άλλων, αποτελούν και τη βάση για διασυνοριακές διασυνδέσεις, καθιστώντας τη χώρα ενεργειακό κόμβο. Η ιστορία των Κυκλάδων δίδαξε ότι οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών είναι μεγαλόπνοα έργα, που απαιτούν ορθό σχεδιασμό, επιμονή και υπομονή και προσήλωση στην εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, αγαστή συνεργασία φορέων, συναίνεση της τοπικής κοινωνίας και διαχρονική πολιτική στήριξη.
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της για την ασφάλεια εφοδιασμού όλων των νησιωτικών συστημάτων θα συνεχίζει θεσμικά το έργο που έχει ξεκινήσει προς όφελος των καταναλωτών και της εθνικής οικονομίας.
[1] Για το σύνολο των ΜΔΝ, η συνολική δαπάνη συμβατικής ηλ/γής ήταν: για το 2014 ~951 εκ. € με ΥΚΩ νησιών 673 εκ. €, για το 2015 ~814 εκ. € με ΥΚΩ 602 εκ. € και για το 2014 ~683 εκ. € με ΥΚΩ 483 εκ. €.
